vrijdag 30 maart 2007

Rachmonov wordt Rachmon

Ouders in Tadzjikistan mogen nu toch zelf kiezen hoe de achternaam van hun baby luidt. President Imomali Rachmonov, excuus: Rachmon, had volgens Reuters bevel gegeven pasgeborenen een Perzische achternaam te geven, dus zonder de Russische achtervoegels -ov, -ev, -in etc.

Maar nu spreekt een woordvoerder van Rachmonov, excuus: Rachmon, over een advies en niet over een bevel. Rachmonov wil voortaan zelf wel Rachmon worden genoemd.

Om de verwarring nog groter te maken:
The Tajik leader will technically remain "Rakhmonov" until he registers his name officially, but the presidential Web site and the state news agency Khovar have already switched to his new name.

Formeel protest

Naar aanleiding van de gebeurtenissen in Nizjni Novgorod van zaterdag heeft Kamerlid Van Baalen Kamervragen gesteld. De journalistenvakbond NVJ heeft het Nederlandse ministerie van buitenlandse zaken om opheldering gevraagd.

De Nederlandse ambassade heeft gisteren formeel protest aangetekend bij het Russische ministerie van buitenlandse zaken en "opheldering gevraagd over:
- jullie behandeling door de ordediensten, aangezien jullie slechts jullie werk deden en vooraf kenbaar hebben gemaakt dat jullie op het Gorkiplein aanwezig waren;
- de reden dat de demonstratie van "Een Ander Rusland" geen vergunning heeft gekregen;
- de redenen waarom demonstranten met geweld zijn opgepakt."

maandag 26 maart 2007

Op audiëntie

Op uitnodiging was ik vanmiddag bij de Nederlandse ambassadeur in Moskou, omdat hij graag van mij persoonlijk over mijn ervaringen in Nizjni Novgorod wilde horen. Hij noemde het "onaanvaardbaar" dat "landgenoten door de politie worden geslagen".

Collega Jelle en ik ontvingen beiden van de ambassadeur een doosje met pleisters plus twee klompjes (zie foto). De ambassadeur wil "op laag niveau" vragen laten stellen over onze behandeling. Hij wil er "geen schandaal" van maken, omdat dat "niet effectief" is.

Journalisten mogen niet worden belemmerd in hun werk, mogen niet worden gearresteerd en mogen geen klappen van de politie krijgen volgens internationale verdragen die door Rusland zijn ondertekend.

Ik lees hieronder graag jullie mening over de gebeurtenissen en over eventuele maatregelen die volgens jullie genomen zouden moeten worden.

P.S.: Sommige stukjes van dit blog worden ook geplaatst op www.geencommentaar.nl. Ook daar zijn reacties te vinden. Zie ook bij Coen.

Ons werk

Voor de liefhebbers: onder meer hier en hier vind je mijn persoonlijk getinte verhaal over de verboden mars van tegenstanders in Nizjni Novgorod en hier dat van collega Jelle Brandt Corstius. Hij werd ook op de gevoelige plaat gezet (achterin bij het raampje), nog voordat ik in hetzelfde ME-busje belandde en brullende ME'ers ons bevolen de handen achter ons hoofd te doen. (Op het moment van de foto waren ze nog druk met het oppakken van andere journalisten.)

Russisch absurdisme

Ik ben een groot liefhebber van absurdistische dialogen zoals deze in Nizjni Novgorod, vlak voor de mars van tegenstanders die nooit een mars werd. Helaas heb ik er in mijn stukken vaak geen ruimte voor, dus leve het weblog:

Opgewonden man: ,,Moet ik weer mijn documenten laten zien?’’
Agent: ,,Ja. Waar gaat u heen?’’
O: ,,Naar de demonstratie.’’
A: ,,Er is hier geen demonstratie.’’
O: ,,Wat is hier dan?’’
A: ,,Kinderspelletjes.’’
O: ,,Dan ga ik naar de kinderspelletjes.’’
A: ,,Met wat voor doel?’’
O: ,,Kijken.’’
A: ,,Dat mag niet.’’

Over absurdisme gesproken. The Moscow Times schrijft hoe het afliep met de oude vrouwtjes die ik op de gevoelige plaat vastlegde, voordat ik in mijn kraag werd gevat.

Two old women were standing still on the central square in Nizhny Novgorod, their arms linked. They were not among the activists or journalists who had been detained minutes before.
No more than five meters away stood a cordon of about 100 OMON riot police with batons and metal shields. Without warning, the officers thrust their shields forward and advanced. [...] With every step forward, the police banged their shields with their batons and shouted, "Back!"
Honderd zware jongens met wapenstokken, schilden en helmen tegen twee weerloze bejaarden. En het wordt nog gekker:

"We weren't even there to protest," said the other. "But now we have something to protest about."

Slachtofferrol

Twee zwellinkjes bij mijn oogkassen, een schaafwond en een kapotgescheurde jas. Tsja, voordat je het weet sta je op teletekst en ben je zélf nieuws. Zie AFP, BBC Russian Service, Trouw/Novum, Novaja Gazeta, NRC Handelsblad, Coens weblog en de column van Peter d'Hamecourt. De fotograaf van The New York Times zag in mij zelfs de enige optie om nog een slachtoffer in beeld te brengen, nadat hij treurig had gezien dat op zijn kaart slechts drie foto's stonden, waarvan één onscherp. Na foto drie belandde hij al in het ME-busje.

Ik heb er geen enkele behoefte aan onderwerp te zijn van een schandaal(tje), ik wil gewoon mijn werk kunnen doen. Maar ja, ik ga de media niet verbieden hun werk te doen. Daar hebben we in dit land andere mensen voor...

zondag 25 maart 2007

In de arrestantenbus

Zaterdag maakte ik een gezellig busreisje met wat mensenrechtenactivisten, kritische jongeren en collega-journalisten. Eindbestemming was het politiebureau van de Autofabriekwijk in Nizjni Novgorod, een mooie stad die voor een paar uur in een oorlogszone leek te zijn omgetoverd.

Dat zit zo. De militaire eenheid had tijdens een verboden demonstratie over het hoofd gezien dat ik journalist was. Logisch: ik was foto's aan het maken, had een persaccreditatie van het ministerie van buitenlandse zaken bij me, had me aangemeld bij de lokale politie op het Gorkiplein en riep dat ik journalist was.

Dus dat busreisje was niet geheel vrijwillig. Na de tralies van de arrestantenwagen en de commando's van de ME was het echter een prettig onderkomen. Ik kon er zelfs stiekem mijn eerste sms'je versturen aan collega Peter d'Hamecourt, die bezorgd had toegezien dat twee bomen van kerels mij tegen een bus smeten, van achteren sloegen, wegsleurden en in de ME-wagen mikten (zie Peters column).

Maar in de stadsbus die onder politiebegeleiding naar de Autofabriekwijk reed, kwamen de eerste grapjes al los. Iemand las op een opschrift dat een buskaartje 8 roebel kost en stelde voor de chauffeur te betalen.

Anderhalf uur later waren wij, de drie buitenlandse journalisten, vrij. Ze leken zich op het politiebureau niet echt raad te weten met onze aanwezigheid. We werden vanaf dat moment met fluwelen handschoenen aangepakt, hoewel zonder begrip, verklaring of excuses. ,,Heb je klappen gekregen? Dan zul je wel wat verkeerds hebben gedaan.''

Onze documenten werden onderste boven gekeerd, maar of je ze nu van links naar rechts, van boven naar beneden of andersom las: alles was in orde. ,,Ik kan niets vinden'', zei ook de dame van de immigratiedienst die erbij was gehaald haast verontschuldigend tegen de agent. En dus mochten we gaan, nadat al onze documenten eerst even waren gekopieerd.

dinsdag 20 maart 2007

Babka (6 en 7) - Auto en metro

Excuses voor de ongeplande radiostilte. Om de tijd te vullen maar twee babka's, een heel grappige (gouwe ouwe) en een heel schokkende oma (ze heeft dit overleefd).



zondag 11 maart 2007

Slechte dag voor Ricksen

Zenit Sint-Petersburg is het nieuwe voetbalseizoen slecht begonnen. In eigen stadion kwam de ploeg van Dick Advocaat en Cor Pot niet langs Satoern Ramenskoje. In de slotminuut maakte Fatih Tekke gelijk: 1-1.

Fernando Ricksen kende een ongelukkige dag. Hij miste in de eerste helft een strafschop en viel in het tweede deel geblesseerd uit. In de voorbereiding kwam Ricksen al negatief in het nieuws vanwege deze vechtpartij met ploeggenoot Radimov.

Hocuspocus

Rusland telt honderdduizenden waarzeggers, handlezers, magiërs, paragnosten en andere mensen die beweren over bovenaardse krachten te beschikken. Ik was vorige week op bezoek bij Tatjana en schreef er dit stuk over (het is ingekort).

Ik vroeg Tatjana naar de toekomst van Nederland.

,,Jullie zijn een bloemenland. Misschien komt er volgend jaar een bloemenziekte. Ja, ik voel het, er komt een bloemenziekte. En er is geen garantie dat het in 2008 wordt opgelost. Nee, dat lukt pas in 2009.’’
En verder?

,,Meer wind, meer griep, meer angst voor neerstortende vliegtuigen. Het is een natte wind. Ik kan niet zeggen dat Nederland zal overstromen, maar een deel – zo’n tien procent – kan onder water komen te staan.''
Dat jullie het weten... Over overstromingen gesproken: toen in Sint-Petersburg de Neva weer eens buiten zijn oevers trad, kreeg Tatjana een nat pak.
,,Ik was aan het hozen en ineens dacht ik: waarom probeer ik niet met mijn hoofd een einde aan deze ellende te maken. Volgens de radio zou de storm nog erger worden, maar wat denk je? De volgende dag was alles voorbij.’’
Jaja...

zaterdag 10 maart 2007

Zjirinovski in Irak

Het beruchte Baghdad-filmpje van Zjirinovski is er nu ook met vertaling...

vrijdag 9 maart 2007

Proteststemmen

De liberale partij Jabloko is uitgesloten van deelname aan de gemeenteraadsverkiezingen in Sint-Petersburg. Op grond van een formaliteit. Stemmen tegen alle kandidaten of partijen was al afgeschaft onder Poetin. Een proteststem laten horen is dus nauwelijks meer mogelijk.

Daar heeft Jabloko Sint-Petersburg nu wat op gevonden. De partij raadt alle kiezers aan vóór alle partijen tegelijk te stemmen en met pen toe te voegen: vóór Jabloko. Die stembiljetten zullen niet geldig zijn, maar het is toch een vorm van protest. De verkiezingsstrijd (in december zijn parlementsverkiezingen, in maart 2008 kiest Rusland een nieuwe president) is nu echt losgebarsten.

Nieuwe ambassadeur

Het nieuws was mij ontgaan, maar Nederland schijnt een nieuwe ambassadeur in Rusland te hebben. Een fantastische kerel, als je het mij vraagt.

Kazachen in de rij voor Borat

De inwoners van the glorious nation of Kazachstan zijn nieuwsgierig naar the glorious nation of Kazachstan. De dvd van Borat (Borat: Cultural Learnings of America for Make Benefit Glorious Nation of Kazakhstan) doet het volgens amazon.co.uk erg goed in the glorious nation of Kazachstan. Geen artikel wordt meer geleverd aan the glorious nation of Kazachstan dan de film van Borat, die - voor zover ik weet - is verboden door de autoriteiten van the glorious nation of Kazachstan.

Rakhi Parekh, hoofd mediazaken van amazon.co.uk zegt:

"With the controversy the film caused around the world, it seems residents of Kazakhstan are now desperate to see what all the fuss is about - so much so that they are willing to pay the 505 Kazakhstani Tenge charge to have the DVD delivered from the UK."

Beetje jammer dat Amazon geen cijfers vermeld. Hoeveel exemplaren van Borats film zijn er precies besteld vanuit Kazachstan? Acht?

donderdag 8 maart 2007

Communisme, sex en leugens

Maria Genova groeide op in het communistische Bulgarije. Ze woont al jaren in Nederland, maar schreef een boek over haar jeugdervaringen onder de uitnodigende titel "Communisme, sex en leugens". Gisteren (woensdag) werd het boek gepresenteerd. Ook "Moedertje Rusland" komt in haar debuutroman aan bod, schreef Maria mij.

Het Noordhollands Dagblad interviewde Maria. Ik heb haar boek nog niet gelezen, dus je moet het zelf maar kopen.

woensdag 7 maart 2007

Kasparov on tour (6) - Bodyguards

In het restaurant van een hotel in Sint-Petersburg gaf Garri Kasparov vrijdag een paar interviews aan vertegenwoordigers van de internationale pers. Veel tijd was er niet, dus besloten Coen en ik van ons kwartiertje de man een half uur samen te maken. We waren uiteraard pas als laatste aan de beurt, na de belangrijke landen (Engeland, Duitsland) en belangrijke media (televisie).

Aan elk van de omringende tafeltjes zat een lijfwacht, stevige kerels met oordopjes in. Ook de volgende dag - tijdens de demonstratie van Een Ander Rusland - deden ze hun werk naar behoren. Toen Kasparov was uitgesproken, stormden leden van de ME naar voren. De oud-schaakkampioen werd in no-time uit de chaos weggehaald, zo snel dat het me zelfs ontging, terwijl ik onderaan de trap stond waarlangs hij moet zijn gevlucht.

Masja, die Kasparov volgt voor een documentaire, liet me aan de hand van mijn eigen foto's zien hoe de lijfwachten te werk gaan. Ieder staat aan een andere kant van Kasparov en ieder houdt een andere hoek in de gaten . Het klinkt logisch, maar als je het op beeld terugziet, maakt het toch indruk (zie bijvoorbeeld bovenstaande foto, al kan ik me in één man hebben vergist).

Tijdens het interview vroeg ik Kasparov of hij bang was. Hij had eerder zoiets gezegd na de moord op Anna Politkovskaja. Hij antwoordde:

"Natuurlijk. Heb je mijn bodyguards niet gezien? Mijn vrouw en pasgeboren baby zijn in New York. Ik wil hen niet blootstellen aan het gevaar dat ik loop. Je kunt mij niet zo makkelijk te grazen nemen als de vermoorde journaliste Anna Politkovskaja, maar niemand kan zich beschermen tegen staatsterreur. Ik denk dat het Kremlin zich zorgen maakt over de consequenties als ze mij aanvallen, maar we laten niets aan het toeval over."

Tot nu toe bleef het bij tamelijk onschuldige incidenten. In 2005 kreeg Kasparov een ei naar zijn hoofd geworpen. En vlak nadat hij had bekendgemaakt te stoppen met schaken om de strijd met Poetin aan te binden, werd hij aangevallen door een teleurgestelde fan. Met een schaakbord! Zie hier.

dinsdag 6 maart 2007

Modderseizoen

Zoonlief vond het leuk om te kijken hoe hard hij water uit een plas kon trappen en vrouwlief werd verrast door een langsrijdende auto. De gevolgen: mijn broekspijpen kletsnat en de mooie witte winterjas van mijn vrouw heeft nu een piskleurtje van boven tot onder. De modder reikte - zo vertelde ze - tot in haar haren. Met andere woorden: de lente, ofwel het modderseizoen, is weer aangebroken.

Nederlanders vragen nog wel eens of het niet koud is hier, alsof dat erg is. Nee, maart en april zijn de ergste maanden. De enorme berg sneeuw verdwijnt dan als sneeuw voor de zon. Een stromende brei van water, modder, pekel en rotzooi vult de straten.

Je leest nog wel eens dat de nazi's het in de jaren veertig in de Sovjetunie tegen het Rode Leger hebben afgelegd vanwege de strenge vorst en de sneeuw. Rodrick Braithwaite schreef terecht in zijn boek "Moskou 1941" dat het echter de modder was die de soepele machinerie van de Duitsers deed vastlopen. De Slag om Moskou was van groot belang: ,,Als het niet het begin van het einde was, dan toch wel het einde van het begin.'' Het kwam daarna niet meer goed met Operation Barbarossa.

Litvinenko: weer een slachtoffer (2)

Weer een slachtoffer om aan uw Litvinenko Lijst toe te voegen. Paul Joyal, een 53-jarige deskundige op het gebied van Russische geheime diensten, werd vorige week neergeschoten en raakte zwaargewond.

Joyal, al langer een uitgesproken tegenstander van het beleid van Poetin, sprak op 25 februari nog bij "Dateline NBC" over de moord op Aleksandr Litvinenko en beschuldigde daarbij de Russische regering. Vier dagen later was hij zelf bijna dood, enkele uren nadat hij een oud-KGB-generaal had ontmoet. Joyal zou slachtoffer zijn geweest van een roofoverval (of moest het daarop lijken?!).

En ook nog een dode journalist erbij in Rusland. Ivan Safronov, een deskundige op het gebied van militaire aangelegenheden, schreef voor het dagblad Kommersant. Hij zou op de vijfde verdieping uit het raam zijn gesprongen (of werd hij geduwd?!).

maandag 5 maart 2007

Kasparov on tour (5) - Held van de dag

Vrijdagmiddag vroegen we ons af wie toch die man in het midden was tijdens de persconferentie. Maar na zaterdag vergeet ik hem niet gauw meer: Sergej Goeljajev.

De gedeputeerde van Jabloko was de heroïne van de demonstratie. Hij liep voorop, ook als het cordon van de ME weer eens werd omvergeduwd. Zweetpareltjes liepen over zijn hoofd op het Herrijzingsplein, een fraaie naam voor een revolutionaire bende als die van Een Ander Rusland. Brullend door zijn megafoon zweepte hij de massa op: 'Dit is onze stad' en 'Rusland zonder Poetin'.

Goeljajev hield tot het laatste moment stand en liet zich uiteindelijk moedig met een verbeten glimlach wegvoeren (zie filmpje bij Coen). Daar gingen heel wat minuten overheen, omdat de betogers de ME de terugweg versperden, toen Goeljajev in zijn kladden was gegrepen tegenover het Gostiny Dvor. 'Pozór', joelden de betogers, 'Schande!'

Sergej Goeljajev, mijn held van de dag dus.

zondag 4 maart 2007

Kasparov on tour (4)

En zo zag Sint-Petersburg eruit tijdens de verboden mars van zaterdagmiddag:


Kasparov on tour (3)

Hotel Oktjabrskaja in Sint-Petersburg zag er op de foto's nog steeds uit als een ouderwets sovjethotel. Gelukkig was ik goed voorbereid, dankzij Jelle die me wees op wat je op reis zeker moet meenemen in Rusland. (Het viel uiteindelijk reuze mee.)

Kasparov on tour (2)

Bij aankomst in Sint-Petersburg stonden ze ons reeds op te wachten, alsof we Feyenoord-supporters waren die aankwamen bij de Amsterdam Arena of Ajax-supporters bij De Kuip. Filmende politieagenten - Coen telde er een stuk of vijf - deden hun werk. Ze maakten beelden van de arriverende betogers, als bewijsmateriaal en als intimidatie. Ik heb er altijd plezier in de filmende agenten te fotograferen, hetgeen niet altijd op prijs wordt gesteld.

Kasparov on tour

Zo, een weekeinde pre-revolutionaire activiteiten zit erop. Met nachttrein nummer 30 vertrok ik vrijdagochtend vroeg naar Sint-Petersburg, de stad die al enige ervaring met revoluties heeft. De trein zat vol met activisten die een fraaie afspiegeling vormden van het brede scala aan splintergroeperingen die Poetin het leven zuur willen maken in zijn laatste jaar als president.

In coupé dertien zou Garri Kasparov (ja, die oud-schaker) een perspraatje houden, dus sjokte ik van wagon naar wagon. De eerste drempel werd opgeworpen door een norse "provodnitsa", die weigerde mij door te laten zonder geldig toegangsbiljet voor de trein, hoewel je voor en na het instappen altijd ticket en paspoort moet tonen (zie foto Kasparov boven). ,,Hoe weet ik anders dat u echt met deze trein meereist?''

Mijn opstandige antwoord - "Ben ik soms uit de lucht komen vallen?'' - werd met instemmend gelach begroet door de activisten, van wie sommigen ook niet doordrongen tot het strijdgewoel een paar coupés verder.

Maar met mijn biljet alsnog op zak kwam ik terecht in de derde klasse, waar men "platskart" reist en waar twee leiders van Een Ander Rusland zich mengden tussen het volk. De revolutionaire wind die Garri Kasparov door Rusland wil laten waaien, stonk hier naar zweetvoeten, drank en etensresten. De kolenkachel draaide overuren, terwijl hevig transpirerende cameramensen en fotografen vochten voor een schimp van het tafereel: Kasparov met bolsjewiekenleider Limonov op een bankje.

Let the revolution begin!

donderdag 1 maart 2007

Babka (5) - Brand

Er is brand uitgebroken in een flat in Kiev en een verslaggever wil van de bewoonster weten wat er is gebeurd...



P.S. 1: Dit filmpje is niet geschikt voor gevoelige oren, want het bevat nogal wat schuttingtaal.
P.S. 2: Het gesprek is in het Russisch. Ik heb het laten uittypen. Je vindt de tekst hier, als je wilt meelezen.

Hoofdstad xenofobie

Ik vertrek vannacht voor een paar dagen naar Sint-Petersburg, ook wel de hoofdstad van de xenofobie genoemd. Ik ga er géén verhaal over racisme maken, maar wilde jullie dit schokkende filmpje van straatgeweld niet onthouden. Een tweede filmpje is alweer verwijderd van youtube ("This video has been removed due to terms of use violation."), net als een eerder op dit blog geplaatst item.

Laatste tsaar

Was de laatste tsaar Nikolaj II (ook wel: Nicolaas II) slachtoffer van politieke repressie? Natuurlijk, zegt Hare Keizerlijke Hoogheid Maria Vladimirovna. Zij strijdt in de rechtbank voor rehabilitatie van de neef van haar grootvader (er zijn niet zoveel oude Romanovs meer over...).

Waarom kost het dan zoveel moeite om een officieel document te krijgen dat de laatste tsaar als slachtoffer erkent? Is Poetin tegen rehabilitatie? Nou nee, de huidige 'tsaar' van Rusland nam zelfs het initiatief voor de herbegrafenis van Maria Fjodorovna.

Zou het dan slechts de bureaucratie zijn die Loekjanov en Maria Vladimirovna dwars zitten? ,,Het zijn politieke krachten'', zegt haar advocaat German Loekjanov. In de genen van de Russen zit nog een vleugje communisme, denkt hij.

Verdient de tsaar rehabilitatie? Aleksandr Zakatov, woordvoerder van Maria Vladimirovna: ,,It is important to know that rehabilitation is not amnesty and not pardon. Rehabilitation is confession of the fact that with respect to the Tsar family criminal actions were made by the state.''

Maar al anderhalf jaar zit de zaak "muurvast" in de rechtbank. Ooit zal er een uitspraak moeten komen, want de kwestie moet worden behandeld. Ben benieuwd wat de uitkomst is...